Աստված բառն այստեղ կիրառական է ճիշտ այն ընկալմամբ, որ նշանակում է՝ կ՞ա հաստատուն արժեք եւ մնայուն դավանանք ընդդիմության սկզբունքերում: Որ՞ն է ընդդիմության հավատամքը, պայքարի անշեղ նպատակը:
Ինչին ենք մենք ակատես լինում այժմ. Հայաստանի պառլամենտական ընդդիմադիր հատվածը, մասնավորապես, «Հայաստան» խմբակցությունն հայատարարեց, որ սկսում է փողոցային պայքար այս իշխանությունների դեմ: Թերևս, պարզ ու քաղաքանապես ճիշտ որոշում:Սակայն կան մի քանի առանցքային հարցեր:
Առաջին. Ինչո՞ւ է «Հայաստան» դաշինքը այժմ հայտարարում այդ պայքարի մասին: Ու՞ր էին պրոֆեսիոնալ ընդդիմադիրները,օրինակ, 2021 թվականի մայիսի 12-ին՝ Սև լճի տարածքում թուրքերի ներխուժման օրը: Ինչո՞ւ հանրային անհնազանդության ընդվզման նախաձեռություն չեղավ: Ինչո՞ւ ընդդիմությունը լռեց ողջ ամառը, երբ թշնամին սահուն օկուպացիայի մեթոդով, նվաճում էր Հայաստանի սահմանային գյուղերը:
Երկրորդ. ինքն իրեն արմատական բնութագրած ընդդիմությունն հայտարարեց բողոքի, անհնազանդության ակցիաների և իշխանափոխության իր պայքարի մասին՝ սեպտեմբերի 27-ից մինչև նոյեմբերի 9-ը: Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականի պահանջով անժամկետ ակցիաների փոխարեն ընդդիմությունը պայքարի ժամկետ սահմանեց: Սա ոչ թե քաղաքական խակություն է,այլ,կարծես, քաղաքական էկվիլիբրիստիկա՝ լարախաղացություն:
Փողոցային նախորդ՝ «պիլոտային» պայքարը, ցույց տվեց, որ հայկական ընդդիմության ամենակտրուկ քայլը՝ դա Երևանի բազմաչարչար Բաղրամյան պողոտան մի քանի օրով փակելն էր :Եթե քաղաքական այդ նախաձեռնության իմաստը ԱԺ աշխատանքի խափանումն էր, ապա անմեկնելի է ընդդիմության ներկայացուցիչներից մեկի հայտարարությունը, թե՝ գիտեք, Աժ-ն մեկ այլ՝ տնտեսական մուտք ունի ու այնտեղից են պատգամավորները մտնում շենք: Ու՞մ ծաղրեց ընդդիմությունը սրանով:
Ինչո՞ւ գիտակցաբար առիթ տվեց ՀՀ վարաչպետի աթոռում հայտվածին,օրեր առաջ հայտարարել,որ «եթե ես հրաժարական չտայի, դուք Բաղրամյան պողոտայի վրա շարունակելու էիք խորոված պատրաստել»: Նիկոլ Փաշինյանը, փաստորեն, հասկացրեց՝ ես եմ ձեզ արտոնել մասնակցել ՀՀ ԱԺ արտահերթ ընտրություններին:
ՀՀ վարչապետի աթոռում հայտնվածն իր մայթային այդ բառամթերքը տիրաժավորում է ընդդիմությունը փաստացի անգործության, մեր՝ ընտրողներիս, քաղաքական պատվերից գիտակցաբար հրաժարվելու պատճառով:Նիկոլ փաշինյան քաղաքական թզուկի, տարրական ինտելեկտից զուրկ այդ պիգմեյի քաղաքական կյանքն երկարում է հենց ընդդիմության՝ ընդամենը կտրուկ ելույթների ֆրագմենտար պերֆորմանսների պատճառով:Ի վերջո, սպիտակօձիքավոր կերպարից պետք է դուրս գալ այլ՝ իրական գործողությունների ուղի:
Նիկոլ Փաշինյանի ժպիրհությունը, իժի նման քաղաքական թավայի մեջ գալարումները, քաղաքական ավանտյուրան ընդդիմությանը պետք է հասկանալի դարձնեին ռեալ, ազդեցիկ հակազդումների, դիմադրության ուրույն մեխանիզմի կիրառման հրատապությունը:
Թագավորը լավն է , ծառաները՝ վատ՞ը
Հայաստանի քաղաքական դաշտը բաղկացած է ավանդական և կոնյունկտուրային, արժեհամակարգային և հարափոփոխ դավանանք ունեցող, հայեցակարգային և կուսակցական ծրագիր չունեցող քաղաքական միավորումներից: Բազմաթիվ քաղաքական գործիչներ՝ գործընթացների կոնկրետ փուլերում, քաղաքական մուտանտներին բնորոշ վարքագիծ են դրսևորում:
Իսկ ովքե՞ր են այժմ քաղաքական «սկուտեղի» վրա:
Երկրի նախկին բոլոր նախագահները մերթընդմերթ քաղաքական ակտիվություն են ցուցաբերում:Սակայն, փաստ է, որ ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանն է առանձնանում իր խարիզմայով, իրավիճակի փայլուն վերլուծությամբ: Միևնույն ժամանակ, դեռևս խուսափում է քաղաքական մագնիսի դեր ստանձնել և վելուծական մոտեցումներից , անցնել կոնկրետ գործողությունների: Հանրության շրջանում կարևորում է նաև վերջինի քաղաքական թիմը:Աննկատ չեն մնում դրանում ընդգրկված մարդիկ: Քոչարյանի թիմը նման է քաղաքական կաստայի, ինչը հեռացնում է նրան իր իսկ էլեկտորատից:
Օրերս ՀՀ ԱԺ նախկին պատգամավոր Նաիրա Զոհրաբյանը, politik.am կայքին տված ուշագրավ հարցազրույցում ասաց.«Այո, ես ընդունում եմ, որ և Սերժ Սարգսյանը, և Ռոբերտ Քոչարյանը ,որպես երկու ընդդիմադիր բևեռների լիդերներ, բացարձակ ադեկվատ են:Էնտեղ ինչ- որ տարբեր տեղերից հավաքված սիմբիոզներ են: Էնտեղ մարդիկ, ովքեր ատամներով պաշտպանել են Նիկոլ Փաշինյանին:Դուք ուզում եք, որ ես վախենա՞մ, ակամաչե՞մ կամ կաշկանդվե՞մ և չասե՞մ՝ ինչպես էր ձեր ցուցակի կանանցից մեկի ամուսինը իր «Carola» մեքենայից պիցցաներ շպրտում՝ Ռոբերտ Քոչարյանի դատավարության ժամանակ, նրա աջակիցներին..»:(հաղորդումը՝ այստեղ) Նաիրա Զոհրաբյանին պետք է հատուկ շնորհակալություն հայտնել այսպիսի անկեղծության և ստույգ փաստերի հրապարակման համար: Սակայն հարցերի հարց է, թե ինչպե՞ս է ադեկվատ քաղաքական գործիչ Ռոբերտ Քոչարյանը, որի անձի նկատմամբ ունեմ ընդգծված հարգանք, թույլ տվել ճամբարափոխ ռենեգատների մուտքը իր թիմ:Նա միշտ նշում էր՝ իր թիմում նոր և մաքուր մարդիկ են:
Պետք չէ փորձել արդարացումներ գտնել, թե царь хороший, бояре плохие:
Ակնբախ փաստերը պետք է տեսանելի լինեն ոչ միայն մեզ՝ ռեալ և իրական ընդդիմադիր ուժ և լիդեր որոնողներին, այլև քաղաքական հայտ ներկայացրած գործիչներին: Պետք է հաղորդակցվել և հասկանալ հիասթափված այն ընտրազանգվածին, որը չի կարող ինքն իրեն համոզել՝ չտեսնելու տալ փաստերը:Թիմն է քաղաքական գործչի դեմքը, որքան էլ նա անձամբ քաղաքական շոգեքարշի դեր տանի՝ իր հեղինակությամբ քվեներ «պոկելով» էլեկտորատից: Հիշենք՝ короля делает свита:Այսինքն, թագավորի դեմքն իր թիմն է նաև:
Նույնը վերաբերում է Սերժ Սարգսյանին:Չլինելով ակնհայտ խարիզմատիկ ղեկավար, այժմ որդեգերել է նոր իմիջ՝ չոր ու դիպուկ բնութագրել իրավիճակը, կոշտ և սուր հակադարձել քաղաքական բախտախնդիր Նիկոլ Փաշինյանին և բաքվի հանրապետության առաջին դեմք Ալիևին:
Սերժ Սարգսյան-ՀՀ ԱԱԾ նախկին պետ Արթուր Վանեցյան «դուետը» չի վկայում քաղաքական ադեկվատության մասին՝հիմք ընդունելով Վանեցյանի ՝ Նիկոլ Փաշինյանի հետ աշխատանքային ամիսների ընթացքում վարքագիծը և իր իսկ խոստովանությամբ, Նիկոլ-Իլհամ հեռակա կապի ծրարային փոստարարի դերը:
Ուստի, փառաբանել քաղաքական ադեկվատությունը նմանվում է բանական զանվածին մանիպուլյացնելու փորձի:
Ինչն է խանգարում ընդդիմությանը
Լինել ընդդիմություն՝ դա ևս աշխատանք է, պատասախանատվություն ժողովրդի առջև: Եթե մի մանիպուլյատորը պետք է փոխարինի մեկ այլ ֆորմատի մանիպուլյատորի , ապա որևէ մեկը բարոյական իրավունք չունի մեղադրել ժողովրդին քաղաքական պասիվության, նեգատիվիզմի և անհավատության մեջ: Ի վերջո ,պետական կառավարման մեջ գոյություն ունեն էլիտա և կոնտրէլիտա: Իսկ եթե մեր կոնտէլիտան կենդանության նշաններ է ցույց տալիս բացառապես հյուսիսից, արևմուտքից, արևելքից եկող ազդակներից հետո, ուրեմն, իրապես, մեզանում առաջիկա ժամանակներում չի ձևավորվելու ադեկվատ, «ունքուբունքով» հայկական քաղաքական ուժ և առաջնորդ:
Նիկոլ Փաշինյանը պլանավորավա՞ծ քաղաքական ծնունդ էր
Հայաստանի քաղաքական ասպարեզ է փորձում իջնել գործարար Ռուբեն Վարդանյանը:
Թեև, նա հերքում է իր կապը «Ապրելու երկիր» անհայտ ուղղվածության կուսակցության հետ, բայց համառ լուրերը առավել կայուն են:
Շրջանառվում է նաև կուսակցության նիկոլամերձ կարգավիճակի մասին տեղեկատվությունը:Ուստի, ընդդիմական կերպարը այս կուսակցության դեպքում, լինելու է կեղծ շղարշ:
Հիշեցնենք, որ Ռուբեն Վարդանյանը մեկն էր այն գործիչներից, որը «Հայաստան 2020» տեսլականն էր մոդելավորում:
Անձանական արխիվում գտա «Армения 2020. Сборник сценариев» գրքույկը, որում տարբեր երկրների փորձագետներ, լրագրողներ Հայաստանի զարգացման իրենց սցենարներն են ներկայացնում: Ուշագրավ է Թոնի Հերփինի հոդվածը, որում նկարագրվում է Նիկոլ Փաշինյանի նման մեկի քաղաքական ծնունդը և դրան նախորդող այն գործընթացները, հասարական կազմակերպոթւոյւնների կողմից բողոքի այն ակցիաները, որոնք պետք է փոխեին Հայաստանի մռայլ քաղաքական իրավիճակը:Հոդվածից մեջբերումը՝ ստորև թարգմանաբար:
«Քաղաքական գործիչների նոր սերունդը ունակ է մարդահրավեր նետել կառավարող հին խմբակին, որպեսզի վերջինը լրջությամբ վերաբերվի Եվրոխայի պահանջներին, իսկ հետո դուրս մղվի՝լավագույն ապագայի ձգտող ընտրողների գործողությունների արդյունքում:Դա իրական հեղափոխան սկիզբ է, որն հավասարազոր է նոր, քաղաքացիական հասարակության ստեղծմանը՝ պատասխանատու քաղաքական մշակույթով: Եվրամիություն Հայաստանի մուտքը պետք է ուղեկցվի ոչ կառավարական կազմակերպությունների , բնապահպանական և այլ հասարակական խմբերի ստեղծմամբ... Կոալիցիան պետք է լինի անկուսակցական, բայց իր նպատակների իրականացմանը պետք է ձգտի գործող և նորաստեղծ քաղաքական ուժերի միջոցով»:
Հիշենք, առատորեն բազմացած բնպահպան ակտիվիսներին և նրանց անդուլ պայքարը:Իսկ ու՞ր են նրանք այժմ:Փաստերեն, այսպիսի շարժումների պլանային աշխատանքը պետք է ծներ ընդդիմադիր մի նոր խաղացողի:Հիշենք նաևր, թե ոնց էին այդ հ/կ-ները 2020 թվականի ապրիլին, մեկ «սուլոցով» ճանապարհներ փակում:
Իրական կյանքում ստացվեց , որ Նիկոլ Փաշինյան, որպես հեղափոխական գործիք, ի հայտ եկավ հանկարծ.միանգամից անցավ գործի իր՝ «մերժիր սերժին» կարգախոսով: Նա չդավաճանեց քաղաքական իր պատվիրատուներին, նրանցից «կերած կաթը», առերևույթ չդավաճանեց իրեն սատարող զանգվածին: Աներկմիտ հռչակեց քաղաքական իր գլխավոր ահաբեկումը՝ կամ ես կլինեմ վարչապետ, կամ Հայաստանը վարչապետ երբեք չի ունենա:
Հայկական ընդդիմադիր դաշտը լռեց այն ժամանակ, երբ Նիկոլ Փաշինյանը պետականասպան իր այդ քաղաքական նպատակը բացահայտեց և կյանքի կոչեց: Մեր ընդդիմադիրները լռում են նաև հիմա, երբ Նիկոլ Փաշինյանը միանձնյա որոշում է, թե թուրքը որտեղ պետք է բույն դնի Հայաստանի տարածքում, ինչպես պտի գծվի Հայաստանի սահմանը:
Այդ նույն գրքույկում պատկերված են հայ մանկահասակ երեխաների պատկերացումները:9 տարեկան Հասիկոն իր ֆուտուրիստական նկարում ՀՀ ապագա նախագահի դեմքը պատկերել է արաբա-թուրքական մորուքավոր անձի տեսքով:
Մեզ նոր, հզոր հականիկոլական հակամարմին է պետք է:
Քաղաքական աղետները կշարունակեն մեզ առաջնորդել, եթե Հայաստանի ընդդիմադիր դաշտը շատ արագ չվերաֆորմատավորվի, կոչերից և տևական անգործությունից չանցնի ռեալ գործի:Այլապես,կամ Նիկոլ Փաշինյանն ինքը կտրանսֆորմացնի երկար մտածող և վախեցած ընդդիմությանը՝ծանակելով նրա նվաղ ու նվազ մտադրությունները, կամ՝ ներկա ընդդիմությունը ,իր քաղաքական հապաղումներով, ինքն իրեն վերջնականորեն դուրս կգցի քաղաքական ծիրից:
Նիկոլ Փաշինյանը չունի Աստված, բայց ունի հակաստվածությունը առաջ տանելու իր անշեղ նպատակադրումը:
Իսկ որ՞ն է իրեն հայկական և ազգային որակող ընդդիմության Աստվածը:
Լիլիթ Աղեկյան
