Արբիտրաժային որոշումը առաջին նշանն է, տագնապի ազդանշան իշխանությունների համար և կանգ առնելու նախազգուշացում։ Այս մասին հայտարարել է ՀՀ արդարադատության նախկին նախարար Արփինե Հովհաննիսյանը տեսամեկնաբանության մեջ՝ գործարար և բարերար Սամվել Կարապետյանի փաստաբանների վերաքննիչ բողոքի վերաբերյալ արտակարգ արբիտրաժային դատարանի որոշմանը՝ ի պատասխան ՀՀ իշխանությունների գործողությունների։
Նախկին նախարարը հիշեցրել է, որ, ըստ էության, արբիտրաժային դատարանը ՀՀ իշխանություններին պարտավորեցրել է ձեռնպահ մնալ էներգետիկայի և հանրային ծառայությունների մասին ՀՀ օրենքներում փոփոխություններով նախատեսված գործողություններից։
«Որոշումն այժմ իրականություն է և պարտադիր է կատարման համար»,- ընդգծել է Հովհաննիսյանը՝ հավելելով, որ «Առևտրային արբիտրաժի մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածը նախատեսում է որոշման կատարումն ապահովելու միջոցառումներ, ինչպես նաև որոշման չկատարումից բխող հարցեր։ Ավելին, միջազգային մեխանիզմները նախատեսում են նաև կրկնակի արբիտրաժ և վնասի փոխհատուցում։ Հովհաննիսյանը համոզմունք է հայտնել, որ արբիտրաժային դատարանը դեռևս քննում է գործը՝ ենթադրելով, որ Կարապետյանի պաշտպանական թիմը դիմել է նաև այդ հարցով։
«Ինչո՞ւ է կարևոր անհետաձգելի արբիտրաժը։ Այն փաստը, որ բացահայտվել է սպառնալիք, որի չեզոքացմանն է ուղղված այս որոշումը։ Դա փորձ է զգուշացնելու պետության համար ավելի մեծ խնդիրների մասին», -նշել է նախկին նախարարը։ Արփինե Հովհաննիսյանը հավելել է, որ դեռևս ծանոթ չէ որոշման ամբողջական տեքստին և արբիտրաժի կողմից նախատեսված անվտանգության միջոցառումներին, սակայն ակնհայտ է, որ այն առնվազն պահանջում էր, որ կառավարությունը ձեռնպահ մնա ՀԷՑ-ի դեմ միջոցներ ձեռնարկելուց։
Վերջերս ներկայացված օրենսդրական փոփոխությունները նախատեսում են մի շարք նորամուծություններ, որոնք Արփինե Հովհաննիսյանը բաժանել է փուլերի։ Առաջինն արդեն տեղի է ունեցել, նշանակվել է ՀԷՑ-ի ղեկավարը (Ռոմանոս Պետրոսյան – խմբ.): Նա ուշադրություն է հրավիրել այն փաստի վրա, որ տեղի է ունեցել աննախադեպ մի բան. կանխարգելիչ միջոցառումները վստահվել են ոչ թե հանրային ծառայությունների կարգավորման հանձնաժողովին, այլ հանձնաժողովի ղեկավարին, ինչը կոպիտ խախտում է և հակասահմանադրական քայլ, որը ապագայում անպայման կնշվի միջազգային դատարանների կողմից։ Ավելին, հանձնաժողովի ղեկավարը նույնիսկ չի էլ փորձել պարզաբանել, թե ինչու է նշանակել կառավարիչ, և չի մշակել, օրինակ, ծրագիր։ Պարզաբանում չկա։
Երկրորդ փուլը վերաբերում է արտոնագրի դադարեցմանը, որը, հավանաբար, կհետևի «իրավապահ մարմինների աշխատակիցների հայտնաբերած խախտումներին»։ Հովանիսյանը նշել է, որ կա միջազգային փորձ, ըստ որի արտոնագրի դադարեցումը համարժեք է սեփականությունից զրկելուն։ Չնայած առաջին հայացքից խոսքը վարչական միջամտության մասին է, սակայն ոչ, դա կհամարվի սեփականության հարցերում միջամտություն, և համաշխարհային պրակտիկայում կան բազմաթիվ նման դեպքեր, որոնք ճանաչվում են որպես անուղղակի սեփականազրկություն։
Երրորդ փուլը վերաբերում է այն փաստին, որ կառավարությանը որոշակի պայմաններում գույք գնելու հարցում առաջնահերթություն է տրվում։ Եվ այստեղ սահմանադրականությանն առնչվող մեծ խնդիրներ կան, և գույքի գնահատման տեսանկյունից կարող է պարզվել, որ մարդը ստիպված կլինի վաճառել գույքը այնպիսի գնով, որով չէր վաճառի այն։
Նախկին նախարարը նշել է, որ բացի իրավական կողմից, կա նաև հարցի մեկ այլ կողմ՝ բիզնեսի նկատմամբ վերաբերմունքը։ Ի վերջո, դա մասնավոր բիզնես է, և մասնավոր բիզնեսի հետ երկխոսության մշակույթ չկա։ «Բառացիորեն մեկ օրվա ընթացքում որոշում է ընդունվում, այն իրականացվում է կոպիտ ձևով և լուրջ իրավական խնդիրներով։ Անկեղծ ասած, իրավական մանևրելու տեղ չի մնում։ Մարդիկ կարող են դժգոհ լինել էլեկտրաէներգիայի անջատումներից և մտածել, որ կառավարության կառավարումը կբարելավի իրավիճակը, բայց նրանք ընդհանրապես չեն հասկանում, որ վերջում ամեն ինչ անցավ ոչ թե ազգայնացման, այլ շտապ ստեղծված կառուցվածքային լուծումների միջոցով, և չի բացառվում, որ այն փոխանցվի մեկ այլ մասնավոր սեփականատիրոջ, ինչը կառաջացնի նոր խնդիրներ և չի լուծի ի հայտ եկած խնդիրը։ Դա մարդկանց զգացմունքների հետ խաղ է։ Խնդիրը ոչ միայն չի լուծվի, այլև մարդկանց զգացմունքների չարաշահման պատճառով պետության հեղինակությունը կնվազի, ներդրումային միջավայրը կվատանա, և պատճառված վնասը փոխհատուցելու համար կպահանջվեն հսկայական գումարներ։ Դա պետք է հասկանալ, նախքան զգացմունքներին տրվելը։ Եվ ԱՄԾ-ի կողմից տրված հարցերը կարող էին նույնքան հեշտությամբ ուղղվել ջրամատակարարման օպերատորին. արդյո՞ք Հայաստանի քաղաքացիները գոհ են ջրամատակարարման ծառայություններից։ Եվ այդ դեպքում ինչո՞ւ չի քննարկվում այդ ընկերության «ազգայնացման» հարցը։ Խտրականության դրսևորումն ակնհայտ է։ Հատուկ ուզում եմ ընդգծել, որ ես չեմ կոչ անում նույն պատժամիջոցները կիրառել նշված ընկերության նկատմամբ, այլ՝ ընդհակառակը։ Խնդիրն այն է, որ ամբողջ գործընթացը վկայում է կոպիտ խախտումների մասին»,- եզրափակել է Արփինե Հովհաննիսյանը։
