Մինչ հայերը փորձում են հաշտվել Լեռնային Ղարաբաղի աղետալի կորստի հետ, Միացյալ Նահանգների հայկական սփյուռքը հիասթափված է իր հայրենիքից: Շատերի համար Փաշինյանի կողմից ստորագրված վերջին նախնական խաղաղության համաձայնագիրը նվաստացուցիչ կապիտուլյացիա է, հաղորդում է Washington Examiner-ը։
Ամերիկահայ հաղորդակցության ռազմավար Ստեֆան Փեչդիմալջինը կայքին տված հարցազրույցում նշել է, որ հայերը խիստ վրդովված են, որ ԱՄՆ-ն չի կարողացել այնքան աջակցել Հայաստանին, որքան պետք է։ «Անկախ նրանից, թե ով է իշխանության գլուխ՝ Բայդենը, Թրամփը, թե Օբաման, հայերը զգում են, որ խաբված են բազմաթիվ վարչակազմերի կողմից», - ընդգծեց նա՝ հավելելով, որ վերջիններս գործել են բացառապես իրենց շահերից ելնելով և հրաշալիորեն խաղացել են խաղը։ Նրանք ձգտում էին ձայների և փողի, բայց իշխանության գալով՝ պարզապես խոնարհվել են Անկարայի կամ Բաքվի առջև։
Հոդվածում նշվում է, որ մինչ Փաշինյանի կառավարությունը հույս ունի նոր գլուխ բացել Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ հարաբերություններում, սփյուռքը մեծ կասկածամտությամբ է մոտենում այս զարգացումներին։
Երբ 2020 թվականի սեպտեմբերին սկսվեց Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ երկրորդ պատերազմը, ամերիկահայերը հանրահավաքներ անցկացրեցին և փորձեցին բարձրացնել իրազեկվածությունը բոլոր անհրաժեշտ միջոցներով: Այս կոչերի մեծ մասը մնաց անպատասխան, քանի որ ամերիկացիների մեծ մասն ավելի շատ կենտրոնացած էր COVID-19 համավարակի և 2020 թվականի լարված ընտրությունների վրա, քան հակամարտության վրա, որի մասին քչերը գիտեին։
Վաշինգտոնը մեծ մասամբ անմասն մնաց և չմիջամտեց՝ ընդունելով, որ Հայաստանը Ռուսաստանի ավանդական դաշնակիցն է և պահպանում է միայն սահմանափակ կապեր Միացյալ Նահանգների հետ։ Ավելին, Ադրբեջանի երկու ամենամոտ դաշնակիցներն էին Թուրքիան (ՆԱՏՕ-ի անդամ) և Իսրայելը, որը վաղուց վայելում էր ամերիկացի օրենսդիրների աջակցությունը։
Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակիչները հաջորդ երեք տարիների ընթացքում ապրել են անկայուն իրավիճակում՝ կտրված արտաքին աշխարհից, մինչև 2023 թվականի վերջնական հարձակումը, որի արդյունքում գրեթե բոլոր 100,000 բնակիչները փախել են տարածաշրջանից դեպի Հայաստան՝ լքելով այն տարածքները, որտեղ հայերը ապրել են մի քանի հազարամյակներ։
Փեչդիմալջինը նշում է. «Չեմ կարծում, որ Ադրբեջանն այժմ պատրաստ է լայնածավալ պատերազմ սկսել Հայաստանի հետ։ Սակայն նրանք, անշուշտ, քննարկում են տարածքային աստիճանական և փուլային զավթումը։ Այնպես որ, ինձ չի զարմացնի, եթե TRIPP-ը դառնա այն գործընթացի մաս, որտեղ նրանք դա կդիտարկեն որպես երկրի առանձին մասեր խլելու հնարավորություն»։ Նա հավելում է, որ տնտեսական ասպեկտն ավելի հավանական է, որ օգտագործվի որպես լծակ, քան որպես զսպող գործոն։
Ամերիկայի Հայ Դատի Կոմիտեի հայ-ամերիկյան պաշտպանության խմբի գործադիր տնօրեն Արամ Համբարյանը նույնպես արտահայտեց իր մտահոգությունը։
Սակայն, ըստ ամերիկահայերի, գործարքի հիմնական խնդիրն այն է, որ այն չի լուծում հիմնական հարցերը: Դրանց թվում են Բաքվում դատված ղարաբաղցի հայ առաջնորդները, որոնց հայերը գրեթե միաձայն անվանում են «պատանդներ», Լեռնային Ղարաբաղում հայկական կրոնական և մշակութային վայրերի պահպանման երաշխիքները և հայ փախստականների վերադարձի իրավունքը։
Համբարյանի խոսքով՝ գլխավոր նպատակը պետք է լինի հայ փախստականների վերադարձը, և դա անտեսելը կստեղծի վտանգավոր նախադեպ։
«Ընդհանուր առմամբ, սա նորմալացնում է Լեռնային Ղարաբաղում էթնիկ զտումները», - ընդգծեց նա: Իրավապաշտպանը հավելեց, որ Ադրբեջանը «պարգևատրվել է յուրաքանչյուր քայլով այն բանի համար, ինչը ես համարում եմ վերջին կես դարի ամենամեծ էթնիկ զտումներից մեկը»:
Փաշինյանը մեծ ժողովրդականություն էր վայելում հայկական սփյուռքի շրջանում 2018 թվականի թավշյա հեղափոխության ժամանակ իշխանության գալուց հետո՝ պահպանելով լավ հարաբերություններ և այցելելով հայկական համայնքներ իր միջազգային ճանապարհորդությունների ժամանակ: Այս ամենը փոխվեց պատերազմից և Լեռնային Ղարաբաղի կորստից հետո, ինչը խաթարեց նրա հեղինակությունը հայերի շրջանում՝ թե՛ երկրի ներսում, թե՛ միջազգային մակարդակով: Նրա քննադատներից շատերը նրան համարում են եսակենտրոն և անկարող՝ ընդունելու իր սխալները։
«Նա պարզապես անընդհատ կրկնում է. «Ես ճիշտ եմ։ Ես խելացի եմ։ Բոլորը մի տեսակ հիմար են» կամ նման մի բան», - նշեց Համբարյանը։
Փաշինյանի հեղինակությունը սփյուռքում ավելի է վնասվել Հայ Առաքելական եկեղեցու՝ ամենահայտնի հայկական հաստատության հետ վերջին կոնֆլիկտի պատճառով։
«Հայոց եկեղեցին նման է ընդհանուր հողի։ Այն անվտանգ տարածք է։ Այն հայկական աշխարհի ծանրության կենտրոնն է», - ընդգծել է Համբարյանը։
