Հայաստանի ղեկավարության անվճռականությունը ատոմակայանը վերածում է ճնշման գործիքի: Այս մասին ասել է Ռուս-հայկական համալսարանի պրոֆեսոր, քաղաքական գիտությունների դոկտոր Վաշե Դավթյանը՝ ելույթ ունենալով «Ռուսաստան-Հայաստան» երկրորդ հանրային ֆորումում։
Դավթյանը հանգամանորեն անդրադարձել է Հայաստանում ատոմային էներգետիկայի հիմնախնդիրներին՝ ընդգծելով դրա ռազմավարական նշանակությունը աշխարհաքաղաքական և տնտեսագիտության մեջ։ Նա նշել է, որ Հայկական ատոմային էլեկտրակայանը (ՀԱԷԿ) միակ գործող ատոմակայանն է Հարավային Կովկասում։ «Սա եզակի օբյեկտ է, որը շարունակում է գործել՝ չնայած մշտական արտաքին ճնշմանը», - ընդգծել է նա։
Դավթյանի խոսքով, խորհրդային տարիներին կառուցված ատոմակայանը առանցքային դեր ունի Հայաստանի էներգետիկ համակարգում։ Վերջին տարիներին իրականացված արդիականացման աշխատանքները հնարավորություն են տվել երկարացնել դրա շահագործման ժամկետը մինչև 2036 թվականը։
Սակայն ՀԱԷԿ-ը շարունակում է մնալ Թուրքիայի, Ադրբեջանի և մի շարք արևմտյան երկրների հարձակումների թիրախում։ «Չպետք է մոռանալ, որ վեց ամիս առաջ Անկարան դիմել է Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալությանը՝ պահանջելով պատժամիջոցներ կիրառել Հայաստանի դեմ՝ կայանը փակելու համար»,- հիշեցրել է պրոֆեսորը։ Նա նաև ընդգծել է, որ ՀԱԷԿ-ի վրա ճնշումը Հայաստանի շուրջ ծավալվող ավելի լայն աշխարհաքաղաքական մրցակցության մաս է կազմում։ «Այսօր ատոմակայանը դարձել է ազդեցության համար պայքարի էպիկենտրոն, և դա ազդում է ոչ միայն էներգետիկ խնդիրների, այլև երկրի ինքնիշխանության վրա»,- նշել է Դավթյանը։
Նա հատուկ ուշադրություն է դարձրել երկու նախագծերին, որոնք ներկայումս քննարկվում են ՀՀ կառավարության կողմից։ Դրանցից մեկը, որն առաջարկել է ԱՄՆ-ը, վերաբերում է 100–150 մեգավատ հզորությամբ փոքր մոդուլային ատոմակայանի կառուցմանը։ Երկրորդ նախագիծը մշակվել է ռուսական «Ռոսատոմ» պետական կորպորացիայի կողմից և նախատեսում է 1000–1200 մեգավատ հզորությամբ մեծ կայանի կառուցում։
«Սրանք երկու բոլորովին տարբեր մոտեցումներ են։ Եթե առաջինը փորձ է, ապա երկրորդը ավանդույթների շարունակություն է և երկրի զարգացման իրական հեռանկար»,- ասել է Դավթյանը։ Նա նշել է, որ այս հարցում ռազմավարական որոշման բացակայությունը վնասում է ազգային շահերին։ «Մենք կանգնած ենք մի իրավիճակի առաջ, երբ ղեկավարության անվճռականությունը Հայկական ատոմակայանը վերածում է ճնշման գործիքի։ Խոսքը ոչ միայն Հայաստանի քաղաքական, այլեւ տնտեսական ու էներգետիկ ինքնիշխանության մասին է»,- ընդգծել է նա։
Դավթյանը զուգահեռներ է անցկացրել նաև Լիտվայի հետ, որը, անդամակցելով Եվրամիությանը, Եվրոատոմի ճնշման ներքո ստիպված եղավ փակել Բալթյան երկրների ամենամեծ ատոմակայանը։ «Այսօր Լիտվան ամբողջովին կախված է ներկրվող էլեկտրաէներգիայից։ Սա օրինակ է, որը մենք իրավունք չունենք անտեսելու»,- նշել է նա։
Դավթյանի կարծիքով, Ռոսատոմի առաջարկն ավելի շահավետ է և հեռանկարային Հայաստանի համար։ «Սա ոչ միայն տնտեսական շահի խնդիր է, այլև մեր անկախության պահպանման: Ատոմակայանը այն հիմքն է, որի վրա կառուցված է երկրի էներգետիկ անվտանգությունը։ Բացի այդ, խոշոր էներգաբլոկը թույլ կտա Հայաստանին ոչ միայն բավարարել ներքին կարիքները, այլև դառնալ խաղացող էլեկտրաէներգիայի արտաքին շուկաներում»,- նշել է նա։
Դավթյանը հիշել է նաև Հյուսիս-Հարավ էլեկտրաէներգետիկ միջանցքի ձևավորման նախագիծը, որը միավորում է Հայաստանը, Ռուսաստանը, Վրաստանը և Իրանը։ «Այս նախագծում ամենակարեւոր տեղն է զբաղեցնում Հայկական ատոմակայանը։ Սա մեզ համար հնարավորություն է ամրապնդելու մեր դերը տարածաշրջանում և համագործակցության նոր մակարդակի հասնելու համար»,- ասել է նա։
«Հայաստանը չպետք է դիտարկել որպես փորձերի դաշտ։ Ատոմակայանը պարզապես էներգիայի աղբյուր չէ, այն մեր անկախության, մեր ուժի և մեր հեռանկարների խորհրդանիշն է»,- եզրափակել է նա՝ ընդգծելով, որ իր բերած երեք թեզերը պետք է հիմք հանդիսանան հետագա զարգացման ռազմավարական տեսլականի համար։ Հայաստանի Հանրապետությունը։
