Նախօրեին հրապարակվեց Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ խաղաղության նախաստորագրված պայմանագրի տեքստը, եւ, ինչպես սպասվում էր, պարզ դարձավ, որ տարիներ շարունակ բանակցված տեքստում որեւէ հայանպաստ դրույթ չկա։ Չկա արցախցիների իրավունքների մասին հիշատակում, գերիների ազատ արձակման մասին դրույթ, Հայաստանի օկուպացված տարածքներից ադրբեջանական զորքերի դուրսբերման պահանջ, չի հիշատակված որեւէ քարտեզ, որով պետք է իրականացվի հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատումը, եւ այլն, եւ այլն։ Ավելին, պայմանագրում տեղ գտած դրույթներում կան այնպիսիները, որոնք ոչ միայն միտված չեն խաղաղության հաստատմանը, այլեւ ներքին խժդժություններ են հրահրելու, Հայաստանը մտցնելու են տուրբուլենտության նոր շրջան, նորանոր ու անլուծելի խնդիրներ են առաջացնելու մեզ համար եւ նոր զիջումների համար են հող նախապատրաստելու։
Մասնավորապես, Խաղաղության պայմանագիր համարվող այդ տեքստի 8-րդ եւ 9-րդ հոդվածներն են խնդրահարույց։ «Կողմերը դատապարտում են եւ կպայքարեն անհանդուրժողականության, ռասայական ատելության եւ խտրականության, անջատողականության, բռնի ծայրահեղականության եւ ահաբեկչության դեմ՝ դրանց բոլոր դրսեւորումներով՝ յուրաքանչյուրն իր իրավազորության շրջանակներում, եւ կապահովեն իրենց նկատմամբ կիրառելի միջազգային պարտավորությունների կատարումը»,- գրված է 8-րդ հոդվածում։
Ուշագրավ է, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը բոլոր այս թեմաներով միջազգային կոնվենցիաների մասնակից են, հետեւաբար, հարց է ծագում․ ինչո՞ւ են դա ներառել պայմանագրում առանձին կետով։ Հաջորդ՝ 9-րդ հոդվածում կարելի է գտնել այդ հարցի պատասխանը․ «Կողմերը պարտավորվում են հասցեագրել երկու Կողմերի ներգրավմամբ զինված հակամարտությունում անհայտ կորած անձանց եւ բռնի անհետացումների դեպքերը, այդ թվում՝ ուղղակիորեն կամ հարկ եղած դեպքում համապատասխան միջազգային կազմակերպությունների հետ համագործակցությամբ այդ անձանց վերաբերյալ առկա բոլոր տեղեկությունների փոխանակման միջոցով: Սույնով Կողմերը ճանաչում են այդ անձանց ճակատագրերի բացահայտման, այդ թվում՝ մասունքների որոնման եւ ըստ պատշաճի վերադարձման, պատշաճ քննության միջոցով այդ անձանց առնչությամբ արդարադատության իրականացման կարեւորությունը` որպես հաշտեցման եւ վստահության ամրապնդման միջոց: Այս առնչությամբ համապատասխան կարգավորումները կբանակցվեն եւ մանրամասն կհամաձայնեցվեն առանձին համաձայնագրով»: Այսինքն՝ պայմանագրի 9-րդ կետով սահմանվում է, որ վերը նշված բոլոր հարցերով զբաղվող առանձին համաձայնագիր էլ դեռ պետք է կնքվի, որը հայտնի չէ, թե ինչ ականներ է պարունակելու Հայաստանի համար։
Գաղտնիք չէ, որ Ադրբեջանը տեւական ժամանակ նպատակ է հետապնդում «արդարադատություն իրականացնել» արցախյան առաջին պատերազմին մասնակցած անձանց, մեր հերոսների, զինվորականների նկատմամբ, ուստի վերոնշյալ երկու կետը ներառված է Բաքվի պահանջով, որպեսզի առանձին համաձայնագրով էլ Հայաստանի ներսում պատժողական մեխանիզմի ստեղծում պարտադրեն, Երեւանին պահանջներ ներկայացեն՝ արդարադատություն իրականացնել արցախյան առաջին պատերազմի մասնակիցների նկատմամբ։ Դիցուք՝ Ադրբեջանը կարող է որոշակի փաստեր հրապարակել՝ ասելով, որ, օրինակ, Ռոբերտ Քոչարյանը կամ Վիտալի Բալասանյանը, անգամ՝ Սասուն Միքայելյանը պատերազմական հանցանքներ են գործել, ուստի պահանջում ենք հետաքննել եւ պատասխանատվության ենթարկել նրանց, Հայաստանի իշխանությունն այս կետերը գրելուց հետո ստանձնել է անգամ նման հակահայկական գործընթացի իրականացումը: Եվ եթե մերժի այդ պահանջը, կարող են մեղադրվել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության դեմ ոտնձգությունների, սեպարատիստական կոչեր հնչեցնողներին աջակցելու, արդարադատություն իրականացնելուց հրաժարվելու հարցում։
Բացի դա՝ կպահանջի պատժել բոլոր «ռեւանշիստներին», Ադրբեջանի մաս ճանաչված Արցախի նկատմամբ պահանջատիրական կոչեր հնչեցնող «ահաբեկիչներին», Ադրբեջանին վանդալիզմի, ցեղասպանության մեջ մեղադրողներին, Արցախում հայկական մշակույթի ոչնչացման դեմ պայքարողներին եւ այլն։
Նկատենք, որ պայմանագրի 17 կետից միայն վերոնշյալների դեպքում է արձանագրվել, որ առանձին համաձայնագիր է պետք կնքել, ինչը նույնպես նշանակում է, որ Ադրբեջանի համար սա առանցքային հարց է, հավանաբար՝ նաեւ ՀՀ իշխանությունների, որոնք այս համաձայնագրով սինքրոն աշխատանքի արդյունքում հետապնդումներ կսկսեն բոլոր ընդդիմախոսների նկատմամբ։ Ուղղակի այժմ արդեն ոչ միայն Նիկոլ Փաշինյանի ընդդիմախոսների, այլեւ Ալիեւի, ադրբեջանցի հրոսակների եւ ջարդարարների դեմ ընդդիմացողների:
