Երևանին կարող են խնդրել դուրս գալ Եվրասիական...

Եվրասիական տնտեսական միության (ԵԱՏՄ) Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի 43-րդ նիստը կկայանա օգոստոսի 15-ին։ Ակնկալվում է, որ միջոցառմանը կմասնակցեն Միության անդամ երկրների վարչապետները, բացառությամբ Հայաստանի կառավարության ղեկավար Նիկոլ Փաշինյանի, որի ներկայությունը հատկապես կարևոր է Զանգեզուրի միջանցքի հետ կապված հնարավոր աշխարհաքաղաքական փոփոխությունների լույսի ներքո։ Ենթադրվում է, որ դրա երթուղին կանցնի ԱՄՆ-ի վերահսկողության տակ։

Նիկոլ Փաշինյանը բաց է թողել անցած ամիս Մինսկում անցկացված Եվրասիական տնտեսական ֆորումը, իսկ այսօր չի ժամանել Չոլպոն-Աթա։ Ինչպես հայտնել է նրա մամուլի քարտուղար Նազելի Բաղդասարյանը՝ Հայաստանի կառավարության ղեկավարը օգոստոսի 12-ից 15-ը արձակուրդում է, գրում է «Նեզավիսիմայա գազետան»։

Արագ փոփոխությունների, շուկաների և տեխնոլոգիաների համար կոշտ մրցակցության, ինչպես նաև անկայուն աշխարհաքաղաքական իրավիճակի դարաշրջանում որոշումների կայացման արագությունն ու որակը դառնում են հաջողության գրավական։ ԵԱՏՄ այս նիստը խոստանում է լինել հրատապ հարցերի քննարկման հարթակ, որտեղ մրցակցությունն ընթանում է ոչ միայն տնտեսական, այլև աշխարհաքաղաքական մակարդակում։

Նիստում կարող է քննարկվել Իրանի կողմից ԵԱՏՄ-ի հետ Ազատ առևտրի գոտի ստեղծելու մասին վերջերս ստորագրված համաձայնագիրը, որը կարող էր զգալի քայլ լինել առևտրային հարաբերությունների զարգացման համար։ Սակայն Հայաստանի և ԱՄՆ-ի հետ այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքի» զարգացման բացառիկ գործընկերության շուրջ ստեղծված իրավիճակը լուրջ խոչընդոտներ է առաջացնում։

Հիշեցնենք, որ Զանգեզուրի միջանցքը պետք է Ադրբեջանը Հայաստանի տարածքով կապի իր Նախիջևանի ինքնավարության հետ։ Հրապարակված տեղեկատվության համաձայն, այս երթուղով ԱՄՆ-ի հետ Հայաստանի գործընկերությունը կարող է լինել բացառիկ և նախատեսված լինել 99 տարի ժամկետով։ Եթե ենթադրենք, որ դա նշանակում է ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի վերահսկողությունը Հայաստանի տարածքի նկատմամբ, ապա դա կասկածի տակ է դնում ԵԱՏՄ սկզբունքները։

Ապրանքների և ծառայությունների ազատ տեղաշարժը ԵԱՏՄ-ի անկյունաքարն է։ Զանգեզուրի միջանցքի համատեքստում դա նշանակում է, որ Նախիջևանից (Ադրբեջան) մուտքի և Ադրբեջան ելքի մոտ պետք է տեղադրվեն մաքսակետեր, որոնցում կգործեն ԵԱՏՄ շրջանակում սահմանված միասնական մաքսատուրքերը։ Հայաստանում տեղակայված ռուսական ռազմաբազան չի ապահովում մաքսակետեր։ Սակայն, եթե Թրամփն իր վերահսկողությունը հաստատի, դա կդառնա ԵԱՏՄ կանոնադրության ուղղակի խախտում, քանի որ կսահմանափակի ապրանքների և ծառայությունների ազատ տեղաշարժը Միության ներսում։ Այդ դեպքում Հայաստանը, հավանաբար, ստիպված կլինի ընտրություն կատարել ԱՄՆ-ի հետ գործընկերության և ԵԱՏՄ-ին անդամակցելու միջև։

ԵԱՏՄ-ի հետ Ազատ առևտրի գոտու (ԱԱԳ) մասին համաձայնագիր ստորագրած Իրանի համար Զանգեզուրի միջանցքն առաջնահերթություն չէ։ Իրանից ապրանքները և դեպի Իրան ապրանքները տեղափոխվում են գործող ԱԱԳ-ի շրջանակում՝ առանց ԱՄՆ-ի որևէ միջամտության։ Հայաստանը պարտավոր է պահպանել այս պայմանավորվածությունները։

Առաջիկա ԵԱՏՄ նիստում Միության անդամները կարող են Երևանին հիշեցնել Իրանի հետ Ազատ առևտրի գոտու շրջանակներում ստանձնած պարտավորությունների մասին։ ԵԱՏՄ կանոնների, մասնավորապես՝ ապրանքների և ծառայությունների ազատ տեղաշարժի կանոնների չպահպանումը կարող է կասկածի տակ դնել Հայաստանի՝ կազմակերպությունում անդամակցության օրինականությունը։ Առավել ևս, որ Հայաստանին արդեն զգուշացրել են Երևանի՝ ԵՄ-ին մերձենալու անցանկալիության մասին, ինչը հակասում է ԵԱՏՄ նորմերին։ Եվ եթե դա շարունակվի, ապա Ռուսաստանը կդիտարկի համապատասխան միջոցներ ձեռնարկելու հարցը։ Որոշ ժամանակ առաջ այդ մասին խոսել է ՌԴ փոխվարչապետ Ալեքսեյ Օվերչուկը։