Նախորդ տարի այս օրը 33 պաշտոնաթող նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին մեղադրանք էր առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 300.1-ին հոդվածի 1-ին մասով այն բանի համար, որ նա «այլ անձանց հետ նախնական համաձայնությամբ տապալել է ՀՀ սահմանադրական կարգը»։ Այս մեկ տարվա ընթացքում եղան բազմաթիվ գործընթացներ՝ թե՛ գործի շրջանակներում, թե՛ դրանից դուրս՝ ավելի լայն՝ դատաիրավական ընդհանուր համակարգի շուրջ։ Դիտարկելով վերոնշյալ գործի մեկ տարվա ընթացքը՝ «Իրավական ուղի» հ/կ համահիմնադիր, արդարադատության նախկին փոխնախարար Ռուբեն Մելիքյանը «Փաստի» հետ զրույցում խոսեց նախ սկզբնական փուլի մասին։
«Մինչև 2019 սկիզբը, ըստ էության, թե՛ նախաքննությունը, թե՛ դատական գործընթացները փակ էին՝ խոսքը կալանքի հետ կապված դատերի մասին է։ Այդ ժամանակահատվածում, իհարկե, կարելի էր մտահոգություններ հայտնել, բայց եզրակացությունների համար նյութը բավարար չէր։ Բայց, հաշվի առնելով այն, որ 2019 թվականի մայիսից, երբ առաջին ատյանի դատարանում նախնական դատալսումների շրջանակներում արդեն հրապարակային դատավարություններ էին ընթանում, կարելի է արձանագրել հետևյալը, եթե մենք գործը դիտարկում ենք միջազգայնորեն ընդունված ստանդարտներով, տեսնում ենք, որ շատ լուրջ մտավախություններ կան առ այն, որ տեղի է ունենում քաղաքական բնույթի դատավարություն և, ըստ էության, քաղաքական հաշվեհարդար»,– ասաց Ռ. Մելիքյանը։
Կա մի քանի գործոն, որը Ռ. Մելիքյանին թույլ է տվել գալ վերոնշյալ եզրահանգմանը։ «Խոսքը, օրինակ, առաջին ատյանի դատարանի դատական ակտից հետո դատարանների մուտքերը փակելու վերաբերյալ վարչապետի հանձնարարության մասին է։ Բացի այդ, դատավարությունը հրապարակային է, և հնարավոր է դրան հետևել։ Իսկ ինչ է ստացվում. դատարանի առջև 4 հարց էր դրված, որոնցից 3-ին դատարանը պատասխանեց այնպես, ինչպես պնդում էր դատախազությունը, մեկին պատասխանեց այնպես, ինչպես պնդում էր պաշտպանության կողմը, որից հետո, ըստ էության, դատական համակարգի վրա հարձակումներ եղան»,– ասաց նա՝ այդ համատեքստում շեշտելով վեթինգի, ինչպես նաև դատարաններն արգելափակելու մասին։
«Այդուհանդերձ, այդ հարձակումներն ինչ–որ կախարդական փայտիկի գործադրմամբ ավարտվեցին, երբ Վերաքննիչ դատարանը կայացրեց հակառակ որոշումը։ Ընդ որում՝ այդ հակառակ որոշումը կայացրեց՝ անգամ չլսելով պաշտպանության կողմին։ Մինչդեռ պահանջը, որը ներկայացնում էր պաշտպանական կողմը, զուտ մասնագիտական հարց էր. ասում էին՝ խնդրում ենք պարզաբանել կանոնները, ի՞նչ կանոններով եք գնում, որովհետև օրենքով չնախատեսված ընթացակարգ է։ Հարցադրումը, ըստ իս, շատ ողջամիտ էր։ Առհասարակ, թե՜ պաշտպանական, թե՜ մեղադրող կողմերն իրավունք ունեն իմանալու ընթացակարգերը, բայց դատարանը զրկեց պաշտպանության կողմին դիրքորոշում հայտնելու իր իրավունքից, և առանց պաշտպանության կողմի դիրքորոշումը լսելու՝ որոշում կայացրեց։ Սա ոչ միայն տարօրինակ, այլև աննախադեպ էր առնվազն վերջին տարիների համար»,- ասաց նա։
Հաշվի առնելով դատական համակարգի շուրջ ստեղծված ընդհանուր իրավիճակը՝ Ռուբեն Մելիքյանը շեշտեց, որ մենք ոչ մի դրական արդյունքի այս ճանապարհով չենք հասնի, ավելին՝ ունեցածն էլ կկորցնենք. «Իշխող քաղաքական ուժը փորձում է հանրությանը համոզել, որ մենք ոչինչ չունենք, և, հետևաբար, ոչինչ կորցնել չենք կարող։ Բայց իշխող քաղաքական ուժը սխալվում է, երբ փորձում է նաև համոզել, որ այդ համակարգում արժեք չկա։ Իմ համոզմամբ՝ արժեք կա։ Նաև մեր միջազգային գործընկերների ջանքերով տարիների ընթացքում մենք կարողացել ենք որոշակի հաջողությունների հասնել դատական համակարգում։ Իհարկե, մենք երկար ճանապարհ ունենք անցնելու, բայց չպետք է մոռանալ, որ մեդալն ունի նաև երկրորդ երես, մեր դատական համակարգը, ամեն դեպքում, ոչնչով չի զիջում համադրելի դատական համակարգերին, իսկ շատ հարցերում անգամ առավել է։ Եվ հիմա, եթե մեր հանրությունը չարձագանքի՝ այս ճնշումները մեր դատական համակարգը եթե ոչ տասնամյակներով, ապա տարիներով հետ են գցելու։ Մեր կառույցն ու անձամբ ես չենք լռելու, որովհետև այդ արժեքը պետական արժեք է և ոչ թե քաղաքական։ Դա պետական արժեք է, որը վերաբերում է մեր պետականությանը։ Որևէ քաղաքական ուժ իրավունք չունի վարկաբեկել պետական ինստիտուտները, նսեմացնել պետականության ձեռքբերումները՝ անկախ այն բոլոր քաղաքական խնդիրներից, որոնք իսկապես եղել են այս տարիների ընթացքում։ Դատական համակարգը բազում խնդիրներ ունի, բայց բուն խնդիրները թողած՝ իշխող քաղաքական ուժն իր առջև այսրոպեական քաղաքական նպատակներ է դնում ու դա անում է շատ բաց։ Վարչապետի վերջին մամուլի ասուլիսը, ըստ էության, դրա մասին էր»,–եզրափակեց մեր զրուցակիցը։
